Ateşten Gömlek

1882 yılında İstanbul’da dünyaya gelen Halide Edip Adıvar, 1901’de Amerikan Kız Koleji’nin bitirmiştir. 1908’de II. Meşrutiyet’in ilan edilmesiyle yazarlığa başlamış, bir yandan da öğretmenlik ve müfettişlik görevlerini sürdürmüştür. Eserlerinde kadınların toplumsal yaşamdaki yerini incelerken bir yandan da fiili olarak bunun için çalışmıştır.  I. Dünya Savaşı’nın ardından İzmir’in işgali üzerine Sultanahmet Meydanı’nda yapılan protesto mitingindeki konuşmasıyla tepkileri üzerine çekmiştir. Bunun üzerine eşiyle Anadolu’ya geçerek Milli Mücadele’ye katılmış ve onbaşı rütbesi almıştır. Savaştan sonra Cumhuriyet hükümetiyle görüş ayrılıkları yaşadığı için 1939’a dek 14 yıl boyunca yurtdışında yaşamak zorunda kalmıştır. 4 yılı İngiltere’de, 10 yılı Fransa’da geçen bu yaşamında Oxford, Cambridge, Sorbonne gibi dünyanın en iyi üniversitelerinin bazılarında konferanslar vermiştir. 

1936 yılında kendisinin en ünlü kitabı olma özelliğini taşıyan Sinekli Bakkal’ın İngilizcesi yayımlanmıştır. Roman aynı sene Türkiye’de de bir gazetede tefrika edilmiştir. Nihayet 1939 yılında Türkiye’ye dönmüş, ertesi yıl İstanbul Üniversitesi İngiliz Filolojisi’ni kurmuş ve 10 sene boyunca bu kürsünün başkanlığını yapmıştır. 1950 yılına gelindiğinde Demokrat Parti’den milletvekili seçilmişse de dört yıl sonra bu görevinden ayrılarak üniversitedeki hocalığını geri dönmüş ve 1964’te ölene dek bu görevini sürdürmüştür. 

Halide Edip eserlerinde genellikle; kadın ve kadının toplumdaki yerini ve Milli Mücadele döneminde geçen dönemin havasını yansıttığı hikayeleri işlemekte, kişileri yaşadıkları toplumla birlikte değerlendirmektedir. Kendisinin en çok bilinen kitaplarından biri olan Ateşten Gömlek kitabı da ikinci kategoride değerlendirilebilecek eserlerindendir. 1922 yılında, Kurtuluş Savaşı’nın zaferle sonuçlanmasına çok az bir süre kala, Halide Edip cephedeki hastanede görevliyken yazılmış bu kitap Türkiye edebiyatında Kurtuluş Savaşı üzerinde yazılan ilk romanı olma özelliğine sahiptir.  Kitabın ön sözünde Halide Edip, Yakup Kadri’ye yazdığı bir mektupta kendisinden duyduğu Ateşten Gömlek ismini kendi kitabında kullanmak istediğini söylemektedir. Bu şekilde adıyla da ilginç bir hikayeye sahip olan romanın hikayesini ise iki bacağını da savaşta kaybetmiş olarak hastanede yatan Peyami’nin kaleme aldığı anılarından takip ediyoruz.