ZÜLFÜ LİVANELİ

Zülfü Livaneli’nin Hayatı

Zülfü Livaneli’nin çocukluğu savcı olan babasının görevi nedeniyle Anadolu’nun farklı şehirlerini dolaşarak geçti. İlkokul yıllarında ailesinin karne hediyesi olarak verdiği saz sayesinde müzikle tanıştı. Ankara’da Maarif Koleji’ni bitirdikten sonra, hayallerini gerçekleştirebilmek için ABD’nin Fairfax Konservatuarı’nda eğitim aldı. 1964’te, lise yıllarından beri tanıştığı Ülker Tunçay’la evlendi ve 1966 yılında kızı Aylin Livaneli dünyaya geldi. 12 Mart 1971 darbesinden sonra, politik görüşleri nedeniyle defalarca hapse girip çıkan Livaneli Stockholm’e yerleşti. İsveç’teki sürgün yıllarında felsefe ve müzik eğitimi aldı ve geçimini sağlayabilmek için bulaşıkçılık da dahil pek çok işte çalıştı. Uzunca bir süre Türkiye- İsveç arasında mekik dokuyan sanatçı 1984 yılında ülkesine kesin dönüş yaptı.

Müzik kariyeri boyunca aralarında “Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz”, “Nazım Türküsü”, “Nefesin Nefesime” gibi ses getiren albümlerinin de olduğu toplam 25 albüme, 300 kadar besteye ve 30 tane film müziğine imzasını attı. 

Film müzikleri yaparken sinema ile tanışan Livaneli, yakın dostu, usta yazar Yaşar Kemal’in aynı adlı romanından senaryolaştırdığı 1987 yapımı “Yer Demir Gök Bakır” filmiyle sinema macerasına başladı. Büyük başarı kazanan bu ilk filminin ardından “Sis”, “Şahmeran”, “Veda” filmleriyle sinema kariyerini sürdürdü.

Uzun yıllardır siyasetle iç içe olmasına rağmen, hiçbir siyasal partiye üye olmayan Livaneli 1994 yılında SHP’den İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan adayı oldu. Seçimi üçüncü olarak tamamlayan Livaneli, yaşadığı hayal kırıklığına rağmen siyasetle olan bağını koparmadı. 6 Ekim 2002 genel seçimlerinde CHP’den İstanbul Milletvekili seçilerek TBMM’ye girdi. 

80’li yılların sonu ve 90’lı yılların başındayken müzik kariyerinin zirvesine tırmanan Zülfü Livaneli, sonradan "asıl uğraşım" dediği edebiyata yöneldi. "Sis", "Orta Zekalılar Cenneti", "Diktatör ile Palyaço", "Sosyalizm Öldü mü", "Engereğin Gözündeki Kamaşma", "Bir Kedi, Bir Adam, Bir Ölüm",  "Mutluluk", “Sanat Uzun, Hayat Kısa”, “Serenad” ve “Kardeşimin Hikâyesi” kitapları ile yıllarca çok satanlar listesinin ilk sıralarında yer almayı başardı. 

Zülfü Livaneli’nin Müzik Kariyeri ve Şarkıları

Babasının görev yerlerinden biri olan Çorum’da, Alevilerin geleneksel müzik kültürünün önemli bir parçası olan sazın, farklı tekniklerle çalındığını gözlemlemek onun müzikal tercihlerini önemli ölçüde etkiledi. Burada tanıştığı “Şelpe” ve “Dede Perdesi” gibi teknikler üzerine çalışarak daha da ustalaştı. 

1971 yılında ilk 45’lik çalışmasını piyasaya süren sanatçı, asıl büyük çıkışını 1975 yılında “Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz” isimli albümüyle yaptı. 1978 yılında “Nazım Türküsü” isimli albümüyle satış rekorları kırarak tam 51 hafta boyunca liste başı olarak kalmayı başardı. Şair Ülkü Tamer’le birlikte yaptığı “Güneş Topla Benim İçin” albümü ile büyük kitlelere ulaşmayı başardı. Ünlü ressam Abidin Dino’nun Paris’te yaşadığı yıllarda yaptığı Kan Çiçekleri isimli resim dizisinden ilham alarak yaptığı Kan Çiçekleri’ni besteledi. Bu eseri Londra Flarmoni Orkestrası tarafından icra edildi.

Tunç Okan’ın “Otobüs” filmine yaptığı müzikle sinema camiasında da adından söz ettirmeyi başaran sanatçı, aralarında Yılmaz Güney imzalı “Sürü” ve “Yol” filmlerinin de bulunduğu otuz kadar filmin müziklerini yaptı. Şarkıları Maria Del Mar Bonet, Joan Baez, Maria Farandouri, Sezen Aksu, Leman Sam gibi önemli şarkıcılar tarafından seslendirilen sanatçı aynı zamanda ünlü Grek müzisyen Mikis Theodorakis ile birlikte Türk Yunan Dostluk Derneği'ni kurarak burada uluslararası arenada ses getiren evrensel barış temalı önemli çalışmalara imza attı. Müzik kariyeri boyunca üç yüz kadar besteye imza atan Zülfü Livaneli’nin eserleri Londra, Moskova, Berlin, Atina Senfoni Orkestraları tarafından icra edildi. 

Zülfü Livaneli’nin Kitapları

Zülfü Livaneli 1978 yılında yayımlanan hikaye kitabı “Arafat’ta Bir Çocuk” ile edebiyat dünyasına adım attı. 1996 yılında yayımlanan, 17.yüzyılda Osmanlı Sarayı’nda idamı bekleyen bir şehzadenin hikayesini anlattığı ilk romanı “Engereğin Gözündeki Kamaşma” ile 1997 Balkan Edebiyat Ödülü’nün sahibi oldu. Ardından “Bir Kedi, Bir Adam, Bir Ölüm” kitabı ile 2000 Yunus Nadi Roman Ödülü’nü kazandı. “Mutluluk” romanıyla Barnes & Noble Yeni Büyük Yazarları Keşif Ödülü’nü ve “Son Ada” romanıyla 2009 Orhan Kemal Roman Armağanı’nı aldı. “Son Ada” romanının yakaladığı büyük başarıdan sonra usta yazar Yaşar Kemal, yakın arkadaşı için şöyle yazmıştı: “Zülfü büyük kapıdan bu romanıyla girmiştir.” 2000’li yılların sonuna doğru gelindiğinde Zülfü Livaneli artık müzisyen ve siyasetçi kimliğinden çok, yazar kimliğiyle anılmaya başlandı. 2011’de yayımlanan ve 60 yıl süren dokunaklı bir aşk hikayesini konu alan “Serenad” Türkiye’de 222 bin satış rakamına ulaşarak önemli bir rekor kırdı. “Yaşlı bir adam geçmişini, genç bir kadın geleceğini arıyor” sloganıyla piyasaya sürülen “Serenad” romanının çeviri hakları 34 ülkeye birden satılarak Zülfü Livaneli’ye dünya çapında ün kazandırdı. “Serenad”ın ardından, sakin bir balıkçı kasabasında genç bir kadının cinayete kurban gitmesiyle başlayan, gerilim ve aşk dolu bir hikâyeyi anlatan “Kardeşimin Hikayesi” romanı yayımlandı. Yardımcısı Salih Bozok’un dilinden Mustafa Kemal Atatürk’ün hayat hikayesini anlattığı “Arkadaşıma Veda” kitabını yazdı. Livaneli bu kitabında aynı zamanda ülkenin kurtuluş destanını da anlatmış oldu. 2017 yılında Mardinli Hüseyin ile IŞİD zulmünden kaçan Ezidi kızı Meleknaz’ın hikayesini anlattığı “Huzursuzluk” romanı, konusu ve büyülü atmosferi sayesinde büyük sükse yarattı. Türkiye dışında Çin Halk Cumhuriyeti, İspanya, Kore ve Almanya’da da çok satanlar arasına giren romanlarıyla tanınan Zülfü Livaneli, roman ve öykü kitaplarının yanı sıra deneme ve düşünce yazılarından oluşan kitaplar ve bestelerinin partisyonlarını da yayımladı.